Αποχαιρέτα τα έσοδα που χάνεις… ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΑ ΕΣΟΔΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΠΑ ΕΧΟΥΝ ΠΑΡΕΙ ΤΗΝ ΚΑΤΙΟΥΣΑ

Αποχαιρέτα τα έσοδα που χάνεις…

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΑ ΕΣΟΔΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΠΑ ΕΧΟΥΝ ΠΑΡΕΙ ΤΗΝ ΚΑΤΙΟΥΣΑ

Σήμερα θα σας διηγηθούμε μια ιστορία, που αν δεν έφερνε οικονομικά προβλήματα και εξαθλίωση στους πολίτες αυτής της χώρας, θα μπορούσε να είναι και κωμωδία με τίτλο «Αυτοί που δεν μάθαιναν από τα λάθη τους».

Αφορά την ιστορία των αυξήσεων των συντελεστών του ΦΠΑ και του αρνητικού αποτελέσματος, της αντιστρόφου δηλαδή απόδοσης, στα έσοδα του κράτους.

Όταν η ιστορία επαναλαμβάνεται, επαναλαμβάνεται σαν φάρσα.

Η πρόσφατη ιστορία των αυξήσεων του ΦΠΑ αρχίζει το 2005, όταν ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιώργος Αλογοσκούφης, στο πλαίσιο της «δημοσιονομικής προσαρμογής», αύξησε τον βασικό συντελεστή ΦΠΑ από το 18% στο 19%. Τα έσοδα αυξήθηκαν από 14,1 δισ. ευρώ σε 15,8 δισ. ευρώ.

Να θυμίσουμε ότι η πρώτη αύξηση στους συντελεστές του ΦΠΑ ήταν η αύξηση του ανώτερου συντελεστή από το 16% στο 18%, και η μεταφορά σε αυτών αρκετών εμπορευμάτων και υπηρεσιών που ήταν εκείνη την εποχή στον μειωμένο συντελεστή (π.χ. υπηρεσίες).

Μαζικές μετατάξεις

Η επόμενη αύξηση δεν ήταν τόσο επιτυχές. Τη διετία 2010-2011 ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου υπέγραψε αύξηση του ΦΠΑ τρεις φορές. Τον Μάρτιο του 2010 μία μονάδα, τον Ιούλιο του 2010 δύο μονάδες στον υψηλό συντελεστή, την Πρωτοχρονιά του 2011 άλλες δύο μονάδες στον μειωμένο και τον υπερμειωμένο. Τα έσοδα από 17,3 δισ. ευρώ το 2010 υποχώρησαν σε 16,887 δισ. ευρώ το 2011 και στα 15,090 δισ. ευρώ το 2012. Οι αυξήσεις των συντελεστών ΦΠΑ τη διετία 2010-2011 στόχευαν σε αύξηση των εσόδων κατά 3 δισ. ευρώ.

Η επόμενη αύξηση ήταν έμμεση. Η νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, σε πρώτη φάση,  δεν προχώρησε σε αύξηση  στους συντελεστές, αλλά σε μαζικές μετατάξεις από τους χαμηλότερους συντελεστές στους υψηλότερους. Το αποτέλεσμα ήταν τα έσοδα από ΦΠΑ να αυξηθούν κατά 12.000.000 ευρώ το 2015 σε σχέση με το 2014. Οι μετατάξεις προϊόντων και υπηρεσιών από τους μειωμένους συντελεστές στον υψηλό συντελεστή του ΦΠΑ, από κοινού με την κατάργηση των εκπτώσεων στα νησιά του Αιγαίου, στόχευαν σε πρόσθετα έσοδα 1 δισ. ευρώ...

Η έκθεση της Ε.Ε. του 2015

Κάθε χρόνο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκδίδει μια έκθεση, στην οποία καταγράφεται το λεγόμενο «κενό ΦΠΑ». Πόσα έσοδα από ΦΠΑ αντιστοιχούν δηλαδή στο ΑΕΠ της χώρας. Το 2009, με βάση τα στοιχεία κατανάλωσης και επενδύσεων στην ελληνική οικονομία, τα έσοδα από ΦΠΑ θα έπρεπε να ήταν 22,9 δισ. ευρώ. Τελικά περιορίστηκαν στα 16,5 δισ. ευρώ.

Πέρα από τις μειώσεις που αναφέραμε υπάρχει και κενό  στην είσπραξη του ΦΠΑ. Κάθε χρόνο το υπουργείο Οικονομικών δεν καταφέρνει να εισπράξει έσοδα από ΦΠΑ της τάξης των 6-7 δισ. ευρώ.

Εξού και η επιμονή από τους δανειστές της εφαρμογής του πλαστικού χρήματος , κάτι που θεσμοθετήθηκε με το τρίτο μνημόνιο κι νομοθετήθηκε με τον νόμο 4446/2016.

Η νέα έκθεση της Ε.Ε. του 2016.

Σύμφωνα με την νέα έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ε.Ε.), εξακολουθεί να υπάρχει «μαύρη τρύπα» στα έσοδα από το ΦΠΑ, που φτάνει μάλιστα στα 5 δις.

Με βάση τα στοιχεία της Κομισιόν, το 2015 το κενό διευρύνθηκε αισθητά συγκριτικά με το 2014 φτάνοντας στα 5,079 δις. ευρώ έναντι 4,290 δις. ευρώ το 2014. Αυτό σημαίνει ότι το 2015 θα έπρεπε να εισπραχθούν κανονικά περί τα 17,964 δις. ευρώ αλλά τελικώς κατέληξαν στα ταμεία μόλις 12,885 δις. ευρώ.

Η έκθεση αποδεικνύει για μια ακόμη φορά την αναποτελεσματικότητα της υιοθέτησης υπερβολικών αυξήσεων των συντελεστών. Η διεύρυνση του κενού του ΦΠΑ αφορά στο έτος κατά το οποίο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ προχώρησε –προκειμένου να υπογράψει το 3ο μνημόνιο- σε μαζικές μετατοπίσεις προϊόντων και υπηρεσιών από τον χαμηλό συντελεστή του 13% στον κανονικό συντελεστή του 23% (τότε και σήμερα 24%). Επίσης, προχώρησε στην κατάργηση του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ στα περισσότερα τουριστικά νησιά της χώρας μέτρο το οποίο επίσης δεν έχει αποδώσει εισπρακτικά.

Το κενό του ΦΠΑ, μετριέται σε ποσοστιαία βάση. Στη Ελλάδα, το 2015 διευρύνθηκε στο 28,27% έναντι 25,29% που ήταν το 2014.

Τι λένε τα τελευταία στοιχεία

Παρά τις αυξήσεις των συντελεστών και τις συνεχείς ανακατατάξεις των προϊόντων και υπηρεσιών, τα έσοδα από τον ΦΠΑ μειώνονται από την εφαρμογή του μνημονίου και μετά. Το 2011 τα έσοδα από τον ΦΠΑ ήταν στα 15 δισ. ευρώ. Από το έτος αυτό και μετά παρατηρείται μείωση των εσόδων για να φτάσουν το 2015 στα 12,88 δισ., παρουσιάζοντας  μείωση, με το 2011, κατά 2,1 δισ. ευρώ. Οι συνεχείς αυξήσεις στους συντελεστές ΦΠΑ δεν έφεραν τα επιθυμητά αποτελέσματα το Δημόσιο, κάτι που οφείλεται στην πτώση της κατανάλωσης και στην έξαρση της φοροδιαφυγής. Τα ίδια είναι και τα σημερινά αποτελέσματα παρ όλη την αύξηση του ΦΠΑ κατά μία μονάδα (από το 23% στο 24%) και την αύξηση των εσόδων από των τουρισμό στα νησιά που δεν έχουν πλέον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ.

Τα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, για το διάστημα Ιανουαρίου – Αυγούστου δείχνουν ότι τα έσοδα από τον ΦΠΑ παρουσιάζουν  υπέρβαση έναντι του στόχου ύψους 226 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, ο ΦΠΑ το διάστημα αυτό στηρίχθηκε σε έκτακτα έσοδα και συγκεκριμένα στις πρόσθετες εισπράξεις από την παραχώρηση των περιφερειακών αεροδρομίων, οι οποίες ανήλθαν στα 296 εκατ. ευρώ. Επίσης, στηρίχθηκε στους εισπραχθέντες φόρους παρελθόντων ετών, οι οποίοι εμφανίζονται ενισχυμένοι κατά 135 εκατ. ευρώ σε σχέση με τις προβλέψεις. Εάν δεν υπήρχαν οι δύο αυτές έκτακτες πηγές, τα έσοδα του ΦΠΑ θα ήταν μειωμένα κατά 205 εκατ. ευρώ.

Απόστολος Αλωνιάτης

Οικονομολόγος – φοροτεχνικός, Α΄ Αντιπρόεδρος Ινστιτούτου Οικονομικών και Φορολογικών Μελετών (Ι.Ο.Φ.Ο.Μ), Οικονομικός Διευθυντής της PROSVASIS AEBE, Συγγραφέας.

 Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Finance & Markets Voice, την Πέμπτη 5 Οκτωβρίου 2017