ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΚΑΙ ΕΝΤΟΝΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις του Brexit στην ελληνική οικονομία

ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΚΑΙ ΕΝΤΟΝΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις του Brexit στην ελληνική οικονομία

Της Ελευθερίας Αρλαπάνου

Μουδιασμένη η Ελλάδα, που πριν από ένα χρόνο βρισκόταν η ίδια με το ένα πόδι στο... Grexit, παρακολουθεί την απόφαση των Βρετανών να αποσυνδεθούν από το άρμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την ώρα που η κάλπη στη Βρετανία άρχισε να κατασταλάζει υπέρ του Brexit, σήμανε συναγερμός στην Αθήνα. «Ευτυχώς που έχουμε capital controls, αλλιώς θα είχαμε μαζική φυγή καταθέσεων και ανεξέλεγκτες καταστάσεις στο τραπεζικό σύστημα και την οικονομία», υπογράμμιζαν χθες ανώτατοι τραπεζικοί παράγοντες και στελέχη της Τράπεζας της Ελλάδας.

Σε κάθε περίπτωση κύκλοι της ΤτΕ έλεγαν ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα με το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Το κυρίαρχο ερώτημα είναι ένα: Tο σοκ της απόφασης για Brexit θα αποτελέσει αφετηρία για μεγαλύτερη αποσταθεροποίηση στην Ευρώπη ίσως και και στο σκληρό πηρύνα της Ευρωζώνης, με κόστος για την ελληνική οικονομία που στηρίζεται αποκλειστικά στα ευρωπαϊκά κεφάλαια; 'Η θα είναι αφετηρία για περαιτέρω ενοποίηση στην Ευρώπη που απέμεινε, σενάριο που θα μπορούσε να κρύβει ευκαιρίες και για τη χώρα μας;

Αναπόφευκτα, το μεσοπρόθεσμο διάστημα θα είναι πλούσιο σε κραδασμούς, που σίγουρα δεν θα αφήσουν ανεπηρέαστη την ελληνική οικονομία, η οποία πασχίζει να «σηκώσει κεφάλι» από την πολυετή ύφεση και να διαπραγματευθεί με τους πιστωτές της μια γενναία αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους. Ήδη η ανησυχία εντείνεται για τις επιπτώσεις της απόφασης των Βρετανών στην ελληνική οικονομία:

[1] Διαπραγμάτευση
Την αντιμετώπιση των Ευρωπαίων πιστωτών απέναντι σε μια απαίτηση της Ελλάδας για περαιτέρω ελαστικοποίηση των όρων του Μνημονίου, για παράδειγμα να χαμηλώσει ο πήχυς για τα πρωτογενή πλεονάσματα από το 2018 και μετά ή για μια πιο γενναία αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.

[2] Επιστροφή καταθέσεων
Την προοπτική σταθεροποίησης και τη σταδιακή επιστροφή καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες, ώστε να ξεκινήσει κάποια στιγμή μια πιο ομαλή δανειοδότηση της οικονομίας. Ενδεχόμενη σκλήρυνση της στάσης της Ε.Ε., επιβολή ακόμη πιο σκληρής λιτότητας και ενδεχόμενη άνοδος του ευρωσκεπτικισμού και στην Ελλάδα με αναζωπύρωση σεναρίων υπέρ Grexit δεν θα βοηθήσει σίγουρα σε αυτό το «μέτωπο».

[3] Κοινοτικά κονδύλια
Ενδεχόμενη αύξηση της συμμετοχής της Ελλάδας στον κοινοτικό προϋπολογισμό και η συνέχιση της ομαλής εκτέλεσης των κοινοτικών προγραμμάτων, με επαρκή κονδύλια, στα οποία στηρίζει η Ελλάδα μεγάλο μέρος της στρατηγικής της για την ανάκαμψη της οικονομίας, ήδη από το δεύτερο εξάμηνο του 2016.

Δεν πρέπει να παραβλέπεται το γεγονός ότι η Βρετανία ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς χρηματοδότες του κοινοτικού προϋπολογισμού, από τον οποίο επωφελείται και η Ελλάδα.

[4] Προσέλκυση επενδυτών
Oι αναταράξεις που θα προκληθούν στις αγορές, με πιθανή ενίσχυση της τάσης αποφυγής ανάληψης ρίσκου από τους επενδυτές, μοιραία θα επιδράσουν δυσμενώς σε μία αγορά όπως η ελληνική που πασχίζει να σταθεροποιηθεί και αναζητά, διακαώς, να προσελκύσει επενδύσεις.

Επενδύσεις ενόψει σημαντικών ιδιωτικοποιήσεων αλλά και σε ελληνικά ομόλογα, αφού μόνο έτσι θα μπορέσει η χώρα μεσοπρόθεσμα να εξέλθει οριστικά από την ανάγκη των Μνημονίων.

Οι αναταράξεις στις αγορές, ίσως, σύμφωνα με ορισμένους, αποδειχθούν και οι πιο επικίνδυνες, μεσοπρόθεσμα, έως ότου το χρηματοοικονομικό σύστημα παγκοσμίως καταφέρει να ανακτήσει την ισορροπία.

[5] Τουρισμός - εργασία
Σε τουρισμό, εξαγωγές, τους χιλιάδες εργαζόμενους και φοιτητές στο Ηνωμένο Βασίλειο, (ρεπορτάζ σελ. 27)

[6] Χρηματιστήριο - ομόλογα
Το ελληνικό χρηματιστήριο, τα ομόλογα και την προοπτική επιστροφής του ελληνικού δημοσίου στις αγορές, που με αρχικούς σχεδιασμούς θα μπορούσε να γίνει και στο δεύτερο εξάμηνο του 2017.

[7] Εμπορικές σχέσεις
Η πορεία των ελληνικών εξαγωγών και η διατάραξη των εμπορικών σχέσεων εξαιτίας και της υποτίμησης της στερλίνας.

Μπορεί το μερίδιο των ελληνικών εξαγωγών στη Βρετανία να είναι μικρό (φτάνουν σε ετήσια βάση τα 2,5 δισ. ευρώ ή 1,4% του ΑΕΠ) ωστόσο η συνέχισή του είναι θέμα επιβίωσης για ελληνικές επιχειρήσεις που απασχολούν κόσμο, σε μια περίοδο που η ανεργία παραμένει σε απαγορευτικά επίπεδα.

Καταστροφή ή ευκαιρία;
Σύμφωνα με πληροφορίες, το πρωί έγινε τηλεδιάσκεψη όλων των κεντρικών τραπεζιτών, και του Έλληνα κεντρικού τραπεζίτη Γ. Στουρνάρα, καθώς η ανησυχία στα κεντρικά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στη Φρανκφούρτη έχει κτυπήσει «κόκκινο»: Η πιο μεγάλη πηγή ανησυχίας είναι οι φυγόκεντρες δυνάμεις που ενδυναμώνονται μετά το Brexit, ενώ οι καταρχήν εκτιμήσεις κάνουν για μεγάλο κόστος, για την ίδια τη Βρετανία, αλλά και για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, συνολικά. Υπό τα νέα δεδομένα εκείνο που προβάλλει επιτακτικά στο προσκήνιο, είναι το μεγάλο ζητούμενο εδώ και χρόνια για την Ευρώπη: Η περαιτέρω ενοποίηση, σε όλα τα επίπεδα, με μεγάλο... «όραμα» την αμοιβαιοποίηση του χρέους, και το φρένο στη γερμανική εμμονή περί σκληρής δημοσιονομικής ορθοδοξίας. Η γραμμή άμυνας των κεντρικών τραπεζών τίθεται σήμερα επί τάπητος, στη Βασιλεία της Ελβετίας, καθώς οι κεντρικοί τραπεζίτες της Ευρώπης και άλλων μεγάλων οικονομιών, καλούνται να «κλειδώσουν» τις επόμενες κινήσεις τους, ώστε να απορροφηθούν οι κραδασμοί από το Brexit.

Χρέος
Τι στάση θα κρατήσουν οι εταίροι;

Ένα από τα σημαντικά μέτωπα για την Ελλάδα είναι τι θα σημάνει η απόφαση των Βρετανών για την προοπτική των συνομιλιών της χώρας με τους πιστωτές για την αναδιάρθρωση του χρέους και τη χαλάρωση της λιτότητας μεσοπρόθεσμα με προσγείωση των στόχων για τα πλεονάσματα.

Πριν οι Βρετανοί ψηφίσουν και εν αναμονή του δημοψηφίσματος, η Ευρώπη έδειξε μια καθαρή διάθεση να κλείσει, το συντομότερο δυνατό την πρώτη αξιολόγηση, αλλά και να ανοίξει έστω και με τον τρόπο που το έκανε τη συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους. Το μεγάλο ερώτημα πλέον είναι μετά το Brexit, ποια θα είναι η στάση των Ευρωπαίων απέναντι στην Ελλάδα; Η Γερμανία και η Γαλλία αντιμετωπίζουν εκλογές μέσα στο 2017 και δεν είναι βέβαιο εάν θα δείξουν μεγάλη ευελιξία στο ελληνικό αίτημα, για παράδειγμα, για ποσοτικοποίηση και καταγραφή, άμεσα των μέτρων για το χρέος που θα ληφθούν από το 2018 και μετά.

Με άλλα λόγια η απόφαση των Βρετανών θα φοβίσει τους πιστωτές και προκειμένου να αποφύγουν μια νέα εστία κρίσης στην Ελλάδα, θα δώσουν στη χώρα μια βιώσιμη λύση, ενδεχομένως στο πλαίσιο μιας ευρύτερης ατζέντας για παραπάνω ενοποίηση; Ή θα λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης προς τις δημοσιονομικά αδύναμες χώρες για να λάβουν ακόμη πιο σκληρά μέτρα; Μένει να αποδειχθεί.

Μεγάλες ανατροπές για χιλιάδες Ελληνες, φοιτητές και εργαζόμενους στη Βρετανία

Σοβαρές ανατροπές στη ζωή και τον οικονομικό προϋπολογισμό χιλιάδων Ελλήνων, φέρνει το Brexit. Πρόκειται για τους περίπου 35.000 φοιτητές που σπουδάζουν σε βρετανικά πανεπιστήμια αλλά και χιλιάδες Ελληνες που εργάζονται ή έχουν επιχειρήσεις στη χώρα.

Κανείς ακόμη δεν μπορεί να εκτιμήσει τις συνέπειες που θα υπάρξουν, ωστόσο, οι πρώτοι φόβοι κάνουν λόγο για σημαντική αύξηση στα δίδακτρα που πρέπει να πληρώνουν οι οικογένειες, ίσως και 6.000 στερλίνες το χρόνο περισσότερες. Ενδεχομένως να είναι μικρότερο αυτό το ποσό λόγω της «βουτιάς» της στερλίνας έναντι του ευρώ ενώ στα χέρια τους οι Ελληνες φοιτητές θα έχουν ένα ισχυρότερο νόμισμα.

Ένα πιθανό καλό σενάριο είναι να ολοκληρώσουν τις σπουδές του με το υπάρχον καθεστώς, επομένως να μην έχουν οικονομική επιβάρυνση. Ένα άλλο σενάριο, ωστόσο, λέει ότι θα μπορούσαν τα δίδακτρά τους να εξισωθούν με εκείνα των φοιτητών εκτός ΕΕ και να υπάρξει τριπλασιασμός. Επίσης θα μπορούσε η υποχρεωτική άδεια παραμονής  να αναθεωρηθεί από το εκάστοτε πανεπιστήμιο, σε περίπτωση που ο φοιτητής αποτύχει σε αρκετά μαθήματα. Για τους «home students» όπως και για κάθε Ελληνα ή Ευρωπαίο φοιτητή από την Ε.Ε., τα δίδακτρα κυμαίνονται μεταξύ 11 και 12 χιλιάδων ευρώ ετησίως, την ίδια στιγμή που για τους «overseas» το ποσό αυτό είναι αυξημένο κατά 6.000 ευρώ.

Επιπλέον, προβλήματα θα υπάρξουν και στις μετακινήσεις των σπουδαστών, αφού θα αναγκαστούν να βγάλουν βίζα, ενώ θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι θα κοπούν τα επιδόματα και τα δάνεια στα οποία έχουν πρόσβαση μέχρι σήμερα ως Ευρωπαίοι πολίτες.

Χιλιάδες είναι οι Ελληνες που εργάζονται στη Βρετανία, είτε έχοντας δική τους επιχείρηση είτε εκμεταλλευόμενοι την Ενωση και αναζητώντας εκεί εργασία. Οι φόβοι τους είναι πλέον ξεκάθαροι καθώς δεν μπορούν να ξέρουν τι θα συμβεί με τις βίζες τους, με το αν η Βρετανία θα βάλει πλαφόν στους εργαζόμενους από άλλες χώρες, με τους μισθούς και τα επιδόματα που παίρνουν και γενικότερα με τον τρόπο ζωής τους εκεί.

Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι:

•  Θα δοθεί η δυνατότητα στις εταιρείες να εκβιάσουν μισθούς και ταχύτητα ανέλιξης, μιας και θα χρειάζεσαι πλέον βίζα.
•  Θα είναι πολύ εύκολο πλέον για τις εταιρείες να πάρουν προσωπικό από χώρες της Ασίας σε χαμηλότερους μισθούς και για περισσότερες ώρες, οπότε το εργασιακό τοπίο θα θυμίσει μεσαίωνα
•  Το νόμισμα θα χάσει την αξία του, οπότε πλέον δε θα έχει τόσο μεγάλη αξία να δουλεύεις στην Αγγλία για να επιστρέψεις κάποια στιγμή στη χώρα σου έχοντας κάνει καλές αποταμιεύσεις,
•  Θα υπάρξει μεγαλύτερη δυσκολία και κόστος για τους πολίτες της ΕΕ να χρησιμοποιήσουν τα νοσοκομεία και ότι γενικότερα αυτή τη στιγμή έχουν δωρεάν - κυρίως την περίθαλψη.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ΑΠΟ ΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ ΤΟ 14% ΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ

Φόβοι για «χτύπημα» στον ελληνικό τουρισμό

Του Δημήτρη Μαλλά
dmallas@pegasus.gr

«Σοκ και δέος: παρά τα προγνωστικά η Μεγάλη Βρετανία ψήφισε Brexit! Καταλυτικές & απρόβλεπτες οι συνέπειες και για τον ελληνικό τουρισμό». Το tweet που έκανε χθες το πρωί, όταν και έγινε γνωστό το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στη Βρετανία για την έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), Ανδρέας Ανδρέαδης είναι χαρακτηριστικό του κλίματος ανησυχίας που προκάλεσε η είδηση περί Brexit στον κλάδο του τουρισμού.

Η αίσθηση που υπάρχει είναι, μάλιστα, ότι οι άμεσες επιπτώσεις ενδεχομένως να μην ήταν τόσο σημαντικές όσο αυτές που θα δούμε την επόμενη διετία, ιδίως σε περίπτωση που οι απώλειες που καταγράφει ήδη η στερλίνα δεν περιορισθούν σημαντικά σε βάθος χρόνου.

Η Βρετανία αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη τουριστική αγορά για την Ελλάδα (μετά τη Γερμανία) και αυτός είναι ο βασικός λόγος της ανησυχίας που υπάρχει. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το 2015 οι αφίξεις τουριστών από τη Βρετανία έφθασαν στα 2,4 εκατ. αντιπροσωπεύοντας περίπου το 9% επί του συνολικού αριθμού των αφίξεων, ενώ η αύξηση κατά 30,1% που σημειώθηκε ήταν η μεγαλύτερη μεταξύ των βασικών -για τον ελληνικό τουρισμό- ευρωπαϊκών αγορών. Οι Βρετανοί τουρίστες πραγματοποίησαν πέρσι 23,8 εκατ. διανυκτερεύσεις (περίπου το 12,8% επί του συνόλου), ενώ οι ταξιδιωτικές δαπάνες τους στην Ελλάδα κινήθηκαν λίγο πάνω από τα 2 δισ. ευρώ ή αλλιώς το 14,2% των συνολικών εσόδων. Είναι προφανές ότι οι Βρετανοί τουρίστες είναι από αυτούς που δαπανούν περισσότερα και την τελευταία τριετία ήταν από ένας από τους κύριους λόγους του θετικού προσήμου που παρουσίασαν τα νούμερα του ελληνικού τουρισμού. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο πως στο πρώτο τετράμηνο του 2016, οι αριθμοί των Βρετανών τουριστών ήταν μεγαλύτεροι από εκείνα των Γερμανών, κάτι που πιθανότατα θα άλλαζε στο υπόλοιπο της σεζόν ακόμη και αν δεν υπήρχε το Brexit.

Οι άμεσες επιπτώσεις κινούνται σε δύο επίπεδα. Κατ' αρχήν, όπως ανέφερε και σε δικό του tweet ο Γιάννης Ρέστος, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ), οι αφίξεις των Βρετανών θα μειωθούν, ιδίως όσον αφορά τις κρατήσεις της τελευταίας στιγμής.

Ο λόγος δεν είναι άλλος από την υποτίμηση της στερλίνας έναντι του ευρώ που έχει ως αποτέλεσμα να είναι πιο ακριβές για τους Βρετανούς οι διακοπές στις χώρες της ευρωζώνης. Ένας λόγος, άλλωστε, που τα τελευταία χρόνια υπήρξε αύξηση των Βρετανών τουριστών ήταν η «ισχυρή» έναντι του ευρώ, στερλίνα.

Αντίστοιχα, οι Βρετανοί που έχουν ήδη κάνει κράτηση και θα έρθουν τους επόμενους μήνες στην Ελλάδα είναι βέβαιο ότι θα δαπανήσουν λιγότερα σε σχέση με τον αρχικό προγραμματισμό τους λόγω ακριβώς της υποτίμησης της στερλίνας.

Σε περίπτωση που η στερλίνα παραμείνει και τους επόμενους μήνες σε χαμηλότερα επίπεδα, τότε η κατάσταση θα είναι ιδιαίτερα δύσκολη και για την επόμενη σεζόν, ενώ παραμένει αδιευκρίνιστο πώς θα κινηθούν και οι tour operators που έχουν αρχίσει ήδη να κλείνουν συμφωνίες για το 2017. Αν σε όλα τα παραπάνω συνυπολογιστούν και τα επιπλέον φορολογικά βάρη, είναι μάλλον λογικό να υπάρχει ανησυχία από τις αρνητικές επιπτώσεις που θα έχει το Brexit στον ελληνικό τουρισμό.

ΑΛΛΑΓΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ;

Τι σημαίνει το Brexit για την ελληνική κρίση - Ανάλυση από Deutsche Welle

Ανάλυση των επιπτώσεων που θα έχει το Brexit στο ελληνικό πρόβλημα, κάνει η Deutsche Welle λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων. Οπως τονίζεται στην ανάλυση:

Στο Βερολίνο επικρατεί έντονη κινητικότητα. Η μια σύσκεψη ακολουθεί την άλλη. Κάθε φορά με διαφορετική σύνθεση: η καγκελάριος Μέρκελ με τις ηγεσίες των ΚΟ και σημαντικούς υπουργούς, κατόπιν οι ΚΟ των Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλδημοκρατών, ενώ συνεχώς γίνονται άτυπες συναντήσεις. Στο δε κτήριο του Ράιχσταγκ η Ολομέλεια της Γερμανικής Βουλής φαίνεται να συνεδριάζει κανονικά ακολουθώντας τις προβλεπόμενες διαδικασίες. Στην πραγματικότητα όμως οι σκέψεις όλων περιστρέφονται γύρω από το ερώτημα τι θα συμβεί από δω και πέρα.

Σε κάθε περίπτωση πρωταρχικός στόχος του Βερολίνου είναι η διατήρηση της ενότητας της ΕΕ και ο περιορισμός της επιρροής των ευρωσκεπτικιστικών δυνάμεων στα κράτη μέλη. Η γερμανική απάντηση στις φυγόκεντρες δυνάμεις είναι η ολοένα μεγαλύτερη σύγκλιση εντός της ΕΕ.

Αυτό τουλάχιστον ήταν το πνεύμα της δήλωσης της γερμανίδας καγκελαρίου σήμερα από το Βερολίνο. Δεδομένου ότι η βρετανική απόφαση συνιστά τομή για την ΕΕ, η Άγκελα Μέρκελ κάλεσε όλες τις πλευρές να τηρήσουν ηρεμία και να λάβουν τις αποφάσεις τους με «ιστορική συνείδηση».

To Brexit είναι μια αφύπνιση

Γεγονός είναι πάντως είναι ότι κανείς δεν περίμενε στα σοβαρά αυτή την απόφαση των Βρετανών, όπως παραδέχονται με αφοπλιστική ειλικρίνεια εκπρόσωποι όλων των κομμάτων. Μιλώντας στη Deutsche Welle ο πρόεδρος των Πρασίνων Τζεμ Έζντεμιρ δηλώνει ότι κανείς αυτή στιγμή δεν διαθέτει κάποιο σχέδιο για το πώς θα πρέπει να αντιμετωπισθεί η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί και κανείς δεν είναι σε θέση να δώσει απαντήσεις για τις συνέπειες του Brexit. Εξ ου και το ξάφνιασμά του στην ερώτηση ποιες θα είναι οι συνέπειες της βρετανικής εξόδου για το ελληνικό πρόβλημα.
Όπως απαντά ο Τζεμ Έζντεμιρ, για την άνοδο των λαϊκιστικών δυνάμεων στην Ευρώπη συνέβαλε αποφασιστικά η πολιτική που ακολουθείται στην ΕΕ τα τελευταία χρόνια. Σε πολλούς ευρωπαίους πολίτες έχει δημιουργηθεί η αίσθηση ότι η ΕΕ δεν είναι ένα εγχείρημα για την οικονομική ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την ευημερία. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την ελληνική κρίση ο κ. Έζντεμιρ εκτιμά ότι: «Είναι προφανές ότι δεν αρκεί να επενδύεις μόνο στη λιτότητα και σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, που αδιαμφισβήτητα είναι αναγκαίες. Στο τέλος της ημέρας χρειάζεται και η ανάπτυξη, θα πρέπει να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Σε διαφορετική περίπτωση η Ευρώπη θα καταρρεύσει. Η υψηλή ανεργία των νέων στη νότια Ευρώπη συνιστά πρόβλημα και για τη Γερμανία. Εάν οι άνθρωποι δεν δουν ελπίδα στην Ευρώπη θα στραφούν στον εθνικισμό. Το αποτέλεσμα στη Μ. Βρετανία μπορεί να χρησιμεύσει για όλους μας ως μια αφύπνιση για βασικές αλλαγές.»

«Το πρόβλημα της Ελλάδας σχετίζεται με το χρέος»

Βασικές αλλαγές θέλει και ο βουλευτής και κορυφαίο στέλεχος των βαυαρών Χριστιανοκοινωνιστών Χανς Πέτερ Ουλ. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση της Deutsche Welle το μέλος της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων διαχωρίζει την περίπτωση της Μεγάλης Βρετανίας από αυτή της Ελλάδας.

«Κανένας λογικά σκεπτόμενος Έλληνας δεν θέτει θέμα εξόδου της Ελλάδας από την ΕΕ», τονίζει ο κ. Ουλ. Το πρόβλημα της Ελλάδας σχετίζεται με το χρέος. Ως τώρα έχουν γίνει αρκετά για να μειωθούν τα βάρη, για τα επόμενα χρόνια, η χώρα δεν θα πληρώνει τόκους. Το ζητούμενο τώρα είναι σύμφωνα με τον κ. Ούλ ότι: «Θα πρέπει οι θεμελιώδεις Ευρωπαϊκές Συνθήκες να μην είναι μόνο για τους καλούς καιρούς αλλά θα πρέπει να είναι ανθεκτικές για όλες τις εποχές. Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει από κοινού να συμβάλουν σε αυτή την προσπάθεια. Οι Συνθήκες θα πρέπει να αλλάξουν - και μαζί με την Ελλάδα.»
Και το κόμμα «Η Αριστερά» ξαφνιάστηκε από το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος. Αναφορικά με τις συνέπειές του η πρόεδρος της ΚΟ Σάρα Βάγκενκνεχτ τονίζει ότι προκειμένου να διατηρηθεί η ενότητα της ΕΕ θα πρέπει το κεντρικό μέλημα της γερμανικής κυβέρνησης να είναι η αλλαγή πλεύσης. Η κ. Βάγκενκνεχτ δηλώνει στη Deutsche Welle:

«To Brexit δείχνει τη μεγάλη κρίση εμπιστοσύνης εντός της ΕΕ λόγω της πολιτικής που ακολουθεί. Ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας βλέπουμε μια χώρα που έχει αντιμετωπισθεί με τον χειρότερο τρόπο από ευρωπαϊκούς θεσμούς, που έχει εξαναγκασθεί να ακολουθήσει μια πορεία που αύξησε ραγδαία την φτώχεια, που γονάτισε την οικονομία. Σαφώς θα πρέπει τώρα όλοι να προβληματιστούν στην ΕΕ κατά πόσο θέλουν να συνεχίσουν να ακολουθούν αυτό το δρόμο που θα σήμαινε και επιπλέον μείωση της εμπιστοσύνης και πίστης και που θα αύξανε την αντίδραση του κόσμου.

Το σωστό θα ήταν μια αλλαγή της ευρωπαϊκής πολιτικής στο σύνολό της θέτοντας ως μέτρο κοινωνικά κριτήρια. Μια τέτοια αλλαγή θα ήταν σίγουρα προς όφελος της Ελλάδας αλλά και προπαντός ολόκληρης της Ευρώπης.”

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο